Er komt bijna niemand op bezoek’. Het is zo stil, de dagen
lijken niet voorbij te gaan’. ‘Het is erg moeilijk, nu ook nog eens mijn werk, sport en school zijn weggevallen’.
‘Ken je de spotjes op tv en radio die roepen: je bent niet alleen? Ik heb me juist nog nooit zo alleen gevoeld’.
Het gezin, dat ontzettend verdrietig was omdat het verpleeghuis maar twee mensen toe kon laten, toen het bericht kwam dat vader zou gaan overlijden. Enkele citaten uit gesprekken, die ik de afgelopen tijd met families heb gevoerd.
Ik lees een artikel over ‘huidhonger’, een woord dat we de laatste tijd zo vaak horen. Behoefte hebben aan een knuffel, die arm om je schouder. Het kan nu helaas niet, maar het hoort zo bij onze manier van rouwen en de rituelen. Rituelen zijn erg belangrijk. Dat begint al bij het afscheid van de dierbare. Ik hoor van families dat de afscheidsdienst, waarbij maximaal dertig personen aanwezig mogen zijn, toch persoonlijk en intiem was; maar het is wel heel anders dan normaal. Geen koffie, hand of knuffel.
Ook in de periode ná het overlijden vervallen de rituelen, die bij een rouwproces horen, omdat mensen afstand moeten houden en moeilijker bij elkaar op bezoek kunnen komen. Rouwen is al een hele klus, zeker in deze tijd, maar – zoals ik in mijn vorige column beschreef – mensen zijn ontzettend veerkrachtig. Probeer de dingen te doen die jij als nabestaande waardevol vindt. En wij – de mensen rondom de nabestaanden – kunnen ook nog zoveel betekenen. Een kaartje of bloemetje sturen, een erehaag vormen, muziek of een boek met elkaar delen, een pannetje soep voor de deur zetten, even bellen, skypen, of zwaaien voor het raam. We hebben er nu voldoende tijd voor, want onze
rouwende medemens is niet de enige die (tijdelijk) stilstaat.
